Đọc bài Tin Mừng Gioan 6:1-5 của Chúa nhật 17 Thường Niên, ta thấy Đức Giêsu – Thầy của chúng ta – là một người thật hấp dẫn. Ngài không hề tìm cách quyến rũ dân chúng, nhưng dân chúng tự nguyện đến với Ngài. Bài Tin Mừng cho thấy chính lúc Ngài muốn tìm một nơi hoang vắng để nghỉ ngơi hay cầu nguyện, bằng cách cùng các môn đệ đi sang bên kia Biển Hồ Galilê, thì rất đông dân chúng từ các thành thị đi bộ đến tìm kiếm Ngài. Thế là hết nghỉ ngơi và cầu nguyện. Dân chúng đông đến mức nào thì cuối bài Tin Mừng cho biết: chỉ riêng đàn ông đã có tới 5000 người, còn phụ nữ và trẻ em, theo tâm lý thường tình, hẳn phải đông bằng hoặc đông hơn. Ở nơi Đức Giêsu có điều gì khiến Ngài hấp dẫn dân chúng đến như vậy? Ngài ăn nói rất có duyên chăng? Lời giảng dạy của Ngài đầy minh triết và rất thiết thực chăng? Hay vì họ tò mò muốn được xem Ngài làm phép lạ? Tất cả những lý do đó chắc chắn đều đúng, và có thể lý do sau cùng là sự tò mò muốn xem phép lạ là mạnh hơn cả.

Nhưng còn một yếu tố nữa rất quan trọng mà bài Tin Mừng hôm nay tỏ cho ta thấy, đó là tình thương bao la của Ngài đối với dân chúng. Tình thương ấy đã được diễn tả qua câu: «Ngước mắt lên, Đức Giêsu nhìn thấy đông đảo dân chúng đến với mình. Người hỏi ông Philípphê: “Ta mua đâu ra bánh cho họ ăn đây?”» (Ga 6:5). Ngài không hề bực bội vì dân chúng đến quấy rầy mình khi mình đang cần nghỉ ngơi và cầu nguyện, mà nghĩ ngay đến nhu cầu rất thực tế của dân chúng, là phải cho họ ăn uống, vì theo các bản Tin Mừng khác, thì lúc đó đã về chiều rồi. Vả lại, khi thấy đám đông dân chúng thì Ngài «chạnh lòng thương, vì họ như bầy chiên không người chăn dắt» (Mc 6:34).

2. Xét lại bản thân, xã hội và Giáo Hội

Nói tới đây, thiết tưởng chúng ta – những người lấy Đức Giêsu làm gương mẫu cho cuộc đời mình, đặc biệt những người lãnh đạo dân chúng – thử xét lại xem tình thương của ta thế nào đối với tha nhân, đối với vợ/chồng và con cái mình, đối với những người mình có bổn phận chăn dắt, bảo vệ, giáo dục… Trước những nhu cầu không được thỏa mãn, những đau khổ hay bệnh tật của họ, trước những bất công trong xã hội và Giáo Hội đang đè nặng trên họ, ta có cảm thấy xót xa, bức xúc, có «chạnh lòng thương» như Đức Giêsu không?

Xã hội hiện nay đầy đau khổ, nghèo khó, bất công, chính vì quá thiếu những con người biết «chạnh lòng thương», biết xả thân, biết ra tay hành động! Vì rất nhiều vị lãnh đạo xã hội hay Giáo Hội chỉ biết an vị với cái «ghế» của mình để an hưởng lợi lộc, chứ không còn nhạy cảm hay bức xúc trước nỗi khổ đau của người khác! Vì động lực của rất nhiều người khi vào hội này đảng kia, khi phấn đấu để có được chức này chức nọ, hay khi đi tu, khi vào chủng viện, chỉ là ước muốn có một đời sống dễ dãi, có nhiều điều kiện để thăng tiến trong xã hội hay Giáo Hội, hầu sống nhàn nhã trên đầu trên cổ người khác, chứ không phải là tinh thần yêu thương, muốn phục vụ như Đức Giêsu.

Nếu «đầu vào» (input) là những người như thế thì «đầu ra» (output) làm sao có được những con người dấn thân thật sự cho tha nhân, dám sống chết cho xã hội hay Giáo Hội? Đây quả là một vấn đề xã hội và Giáo Hội: những người được tuyển chọn để được đào tạo trở nên những người lãnh đạo, những người được dành cho nhiều cơ may để tiến thân trong xã hội và Giáo Hội, đúng ra phải là những người có khả năng «chạnh lòng thương», biết bức xúc trước những nhu cầu, đau khổ của người khác, trước những bất công trong xã hội hay Giáo Hội. Không nên để «đầu vào» là những người ích kỷ, có thể dễ dàng thản nhiên trước mọi đau khổ và bất công, cho dù về mặt luân lý họ được kể là người tốt, thậm chí «đạo đức» hiểu theo nghĩa thông thường!

3. Hãy biến thương cảm thành hành động

Đức Giêsu không chỉ «chạnh lòng thương», chảy nước mắt trước nhu cầu cần được thỏa mãn và đau khổ của người khác, để sau đó bó tay không làm gì cả, mặc cho họ ra sao thì ra. Ngài có thể viện cớ mình là một ông đạo, chỉ chuyên lo về mặt tâm linh của con người, để khỏi phải lo cho họ những nhu cầu khác. Nhưng Ngài đã không làm thế! Ngài đã lo cả những nhu cầu thể chất, vật chất cho họ: nào là chữa bệnh, cho họ ăn, nào là trừ quỉ ám, làm kẻ chết sống lại, thậm chí cứu cảnh hết rượu đột ngột trong tiệc cưới nữa… Chính vì thế, dân chúng mới cảm thấy Ngài yêu thương họ đích thực. Tình thương đích thực không tự giới hạn về mặt nào cả. Không một người nào thương một người khác đích thật mà lại nói với người ấy: «Tôi chỉ thương bạn về mặt tâm linh (hoặc vật chất…) mà thôi!», và đành chấp nhận không can thiệp gì cả khi người kia cần đến mình về mặt khác! Tình thương «kiểu công chức» ấy không phải là tình thương đích thực!

Người Kitô hữu cần phải biết bức xúc như Đức Giêsu trước nhu cầu và đau khổ của người khác. Không chỉ như thế, còn phải bắt chước Ngài trong việc biến nỗi bức xúc ấy thành hành động thực tế. Ngài muốn tập cho các môn đệ điều ấy khi gợi ý cho các ông: «Họ không cần phải đi đâu cả, chính anh em hãy cho họ ăn» (Mt 14:16).

Trước đau khổ hay nhu cầu của người khác, nhiều khi ta cũng cảm thấy «chạnh lòng thương», chảy nước mắt. Nhưng ta cũng cần tự hỏi xem tình cảm ấy có thật sự thúc đẩy ta đi đến hành động, thúc đẩy ta phải làm một cái gì cho họ không? hay ta đành chấp nhận «án binh bất động»? Có bao giờ ta chưa thử làm, thậm chí chưa thử nghĩ xem có cách nào để làm không, thì đã tự cho rằng mình không thể làm gì được? rằng mình bị giới hạn đủ kiểu đủ cách? – Đừng sợ mình không làm được, hãy sợ rằng mình không muốn làm, hay không đủ tình thương để làm! Vì quả thật, hễ muốn làm, hễ có tình thương thật sự, mình sẽ làm được rất nhiều việc!

Thử nghĩ xem: một phụ nữ yếu đuối sẽ làm gì khi thấy con ruột mình bị kẹt trong nhà đang bị cháy? Có phải vì nàng thấy mình không thể vào cứu được, nên đành để mặc con chết cháy trong đó mà không làm gì cả không? Nhiều phụ nữ đã bất chấp khả năng của mình, cứ xông đại vào căn nhà cháy, và cuối cùng đã cứu được con ra! Tình thương quá mạnh đã khiến nàng làm được điều mà bình thường nàng không thể làm. Hoặc nếu không trực tiếp xông vào nhà để cứu con, thì nàng sẽ tìm đủ cách để huy động cho bằng được người này người kia làm thay nàng. Hoặc nếu con nàng bị tai nạn, cần một món tiền lớn mới có thể khỏi chết hay khỏi thương tật suốt đời, mà hiện nay nàng không có tiền… Liệu có phải vì thế mà nàng đành không làm gì cả, để mặc con mình chết hay mang thương tật suốt đời không?

4. Hãy biến những bất mãn, những lời than phiền thành những hành động tốt và khôn ngoan

Rất nhiều lần chúng ta than phiền về xã hội, về Giáo Hội, về gia đình mình, về người này người kia: nào là xã hội bất công, Giáo Hội trì trệ, gia đình chia rẽ, người này xấu, người kia bất tài, v.v… Nhưng sau đó chúng ta chẳng làm gì để cải thiện tình trạng đáng than phiền ấy cả. Như thế, những than phiền ấy chẳng ích lợi gì cả, thậm chí còn gây ra chia rẽ, hiểu lầm, gây bực bội, va chạm… Cách tốt hơn, thay vì than phiền, nói xấu, chỉ trích, tỏ ra bất mãn, ta hãy suy nghĩ xem mình có thể làm gì để cải thiện tình trạng xấu đó, rồi bắt đầu đem ra làm. Là người Kitô hữu, chúng ta cần có một thái độ tích cực trước sự ác, sự xấu, sự dữ, nghĩa là trước tội ác, đau khổ, bất công, bệnh tật, nghèo đói… «Thà đốt lên ngọn nến nhỏ, còn hơn ngồi không mà nguyền rủa bóng tối» (Ý của một bài hát Hướng Đạo).

Trước bất kỳ sự xấu ác nào xảy ra trước mắt, trong gia đình hay ngoài xã hội, trong xứ đạo hay trong Giáo Hội, hãy luôn luôn nghĩ rằng mình có trách nhiệm. Rất có thể, phần nào hay cách nào đó, mình là nguyên nhân – trực tiếp hay gián tiếp – của sự xấu ác ấy. Và mình luôn luôn được mời gọi góp phần làm cho sự xấu ác ấy giảm bớt hay mất hẳn bằng một hành động cụ thể nào đấy. Vô tình quá, nghĩ rằng mình vô can hay không có trách nhiệm gì, không khéo, thứ đạo đức của chúng ta vô tình và ít nhiều trùng hợp với thứ đạo đức của Philatô. Thấy Đức Giêsu bị hàm oan, bị ghen ghét và kết án bất công, thay vì ra tay cứu Ngài, thì ông lại «lấy nước rửa tay trước mặt đám đông mà nói : “Ta vô can trong vụ đổ máu người này”» (Mt 27,24).

Kết luận

Tại sao Đức Giêsu lại làm được phép lạ hóa bánh ra nhiều như thế? Chắc chắn một phần là do quyền năng của Ngài, vì Ngài là Con Thiên Chúa, nhưng một phần khác vì Ngài có tình thương đích thực và bao la đối với dân chúng. Tình thương có thể làm nên những phép lạ! Vậy, trước tiên, chúng ta hãy quyết tâm tập sống yêu thương nhiều hơn bằng những hành động cụ thể đối với những người thân yêu nhất của ta, trong gia đình trước đã, rồi đến những người xa hơn, nhất là những người đang gặp khó khăn, đau khổ, đồng thời xin Chúa ban thêm tình thương cho chúng ta!

Nguyễn Chính Kết